Hạn chế Mua Bán Vàng Bằng Tiền Mặt: Lựa Chọn Tốt Nhưng Có Điều Gì Khó Tiếc?

Để tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh vàng, Tổng cục Thuế thuộc Bộ Tài chính vừa đưa ra một kiến nghị đặc biệt. Theo đó, họ đề xuất Ngân hàng Nhà nước xem xét việc thiết lập quy định bắt buộc sử dụng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt cho các giao dịch mua bán vàng, đồng thời thiết lập cơ chế kiểm soát chặt chẽ cho những giao dịch này.

Sự đề xuất này đã thu hút sự chú ý của nhiều chuyên gia trong lĩnh vực thuế, kinh tế và vàng. Mỗi người đã đưa ra quan điểm và góp ý riêng biệt về tính khả thi và hiệu quả của đề xuất này.

Có khả năng thực hiện được không?

Trong cuộc trò chuyện với phóng viên VietNamNet, ông Huỳnh Trung Khánh – Phó Chủ tịch của Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, cũng là cố vấn cho Hội đồng Vàng thế giới tại Việt Nam, đã đề cập đến dữ liệu từ Tổng cục Thuế. Theo ông Khánh, hiện nay có tới 5.835 cơ sở kinh doanh vàng bạc trên toàn quốc đã triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Con số này chiếm đến 80-90% số lượng đơn vị trong ngành kinh doanh vàng bạc, cho thấy bước đầu đã đạt được sự kiểm soát đối với các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

“Tuy nhiên, việc yêu cầu chuyển khoản và không sử dụng tiền mặt cho các giao dịch mua bán vàng là một điều không khả thi. Người tiêu dùng sẽ là nhóm phản ứng đầu tiên, chứ không phải doanh nghiệp. Trong trường hợp mua số lượng lớn vàng hoặc mua vàng miếng SJC, việc áp dụng có thể khả thi; nhưng với việc mua nhỏ lẻ như vàng chỉ, vàng nữ trang sẽ gặp khó khăn. Điều này bởi không phải ai cũng có tài khoản ngân hàng hoặc thẻ tín dụng”, ông Khánh chia sẻ.

Chuyên gia cũng đặt ra một câu hỏi đáng suy ngẫm: Trên thực tế, chưa có ngành kinh doanh nào áp dụng hoàn toàn quy định thanh toán không sử dụng tiền mặt, vậy tại sao lại muốn áp dụng cho ngành vàng?

“Nếu đề xuất này được thực hiện, nó sẽ cứng rắn hơn cả Nghị định 24 (về quản lý hoạt động kinh doanh vàng – PV). Trong khi ở nhiều quốc gia khác trên thế giới, họ chỉ khuyến khích giảm sử dụng tiền mặt mà không có quốc gia nào áp đặt quy định 100% không được mua bán bằng tiền mặt đối với một loại hàng hóa nào đó”, ông Khánh nói.

Kiến nghị bắt buộc không dùng tiền mặt mua, bán vàng.

Thêm vào đó, Phó Chủ tịch của Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cũng chia sẻ quan điểm của mình. Ông cho biết rằng, việc áp đặt thanh toán không sử dụng tiền mặt đối với các giao dịch mua bán vàng cũng không gây ra nhiều ảnh hưởng đáng kể đến thị trường, không làm cho thị trường vàng trở nên yên ổn.

“Nếu chúng ta áp dụng biện pháp hành chính bắt buộc trong việc thanh toán các giao dịch mua bán vàng miếng không sử dụng tiền mặt để kiểm soát thị trường vàng, thì việc này sẽ diễn ra không công khai. Hơn nữa, trong khi ngành kinh doanh vàng trang sức mỹ nghệ đang tiến tới một ngành kinh doanh không cần điều kiện, việc đề xuất không sử dụng tiền mặt trong giao dịch mua bán vàng sẽ tạo ra một sự mâu thuẫn”, ông Khánh lập luận thêm.

Mặc dù việc đề xuất của Tổng cục Thuế được đánh giá là rất minh bạch, cần thiết và có lợi ích, nhưng PGS. TS Ngô Trí Long – một chuyên gia kinh tế, nguyên Phó Viện trưởng của Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (thuộc Bộ Tài chính), chia sẻ với VietNamNet rằng ý kiến này có vẻ hơi cưỡng chế và ít khả thi.

Theo ông, mặc dù việc loại bỏ tiền mặt đang là xu hướng chung, nhưng với những người dân ở nông thôn, vùng sâu, và vùng xa, việc thanh toán qua tài khoản cho việc mua vàng ngay cả khi họ chỉ mua nửa hoặc 1 chỉ vàng cũng là một thách thức lớn. Điều này là do để thực hiện thanh toán không sử dụng tiền mặt, người dùng cần có phương tiện như điện thoại thông minh.

“Điều tốt nhất là Ngân hàng Nhà nước nên quy định rằng, chỉ khi giao dịch mua bán vàng vượt quá một mức giá nhất định mới bắt buộc phải thanh toán qua tài khoản, điều này mới khả thi. Chẳng hạn, có thể đặt ra quy định rằng chỉ khi giao dịch mua bán vàng vượt qua mức 100 triệu đồng mới cần phải thanh toán không sử dụng tiền mặt; còn lại, với những giao dịch nhỏ, như mua vài chỉ vàng, vẫn có thể thanh toán bằng tiền mặt”, ông Long đưa ra đề xuất.

Thử nghiệm là một lựa chọn hợp lý

Ông Nguyễn Văn Được, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Tư vấn Thuế Việt Nam và là Tổng giám đốc của Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, chia sẻ quan điểm của mình với phóng viên VietNamNet rằng, khi nền kinh tế trở nên minh bạch hơn, nhà nước cũng có khả năng quản lý các giao dịch hiệu quả hơn.

Do đó, ông cho rằng việc thực hiện thanh toán không sử dụng tiền mặt sẽ mang lại nhiều lợi ích, giúp cho công tác quản lý, thu thuế và điều hành vĩ mô của nhà nước trở nên thuận tiện và minh bạch hơn. Khi đó, việc thu thuế cũng sẽ công bằng và bình đẳng hơn giữa các đơn vị kinh doanh.

“Tính đến thời điểm hiện tại, chúng ta vẫn chưa thể kiểm soát được số lượng và giao dịch mua bán vàng trong dân là bao nhiêu. Thực tế, điều này đã cần được thực hiện từ lâu rồi, không phải chỉ mới đề xuất”, chuyên gia thuế này nhấn mạnh.

Theo ông Được, pháp luật thuế hiện nay chỉ quy định việc thanh toán không sử dụng tiền mặt từ mức 20 triệu đồng đối với các tổ chức để được khấu trừ và tính vào chi phí, nhưng chưa có quy định cụ thể đối với các giao dịch kinh doanh vàng. Do đó, việc Ngân hàng Nhà nước tham gia và ban hành văn bản pháp luật sẽ phù hợp hơn.

Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ lo ngại về vấn đề hạ tầng và sự hiểu biết của người dân về việc thanh toán không sử dụng tiền mặt, vốn còn hạn chế. Vì vậy, có thể sẽ gặp khó khăn và hạn chế trong các giao dịch mua bán vàng vì không phải ai cũng biết cách thực hiện giao dịch chuyển khoản.

“Những người sở hữu vàng, đặc biệt là những người cao tuổi, nông dân… không phải lúc nào cũng có tài khoản ngân hàng, tuy nhiên số lượng này không nhiều. Nếu chúng ta chấp nhận một số ít thiệt thòi và không đạt được mục tiêu lớn hơn, chính sách này vẫn nên được thực hiện”, ông Được phân tích.

Ông Nguyễn Văn Thức, chuyên gia cao cấp về Thuế và Kế toán, cũng là cố vấn cấp cao của Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Kế toán Hà Nội, góp ý rằng, việc tiến hành khảo sát, đánh giá hoặc thậm chí thử nghiệm trước khi triển khai một chính sách trên diện rộng sẽ là một quyết định sáng suốt. Từ đó, nếu cần thiết, có thể điều chỉnh để tránh những vấn đề không mong muốn trong quá trình thực thi.