Trong năm 2024, sự kiện tắc nghẽn quanh Biển Đỏ đã gây ra lo ngại về ảnh hưởng của nó đến thị trường hàng hóa và năng lượng toàn cầu. Tuyến đường biển qua Biển Đỏ và kênh đào Suez là tuyến đường quan trọng kết nối phương Đông và phương Tây. Do đó, nó đóng vai trò không thể thiếu trong việc vận chuyển dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và hàng hóa từ châu Á sang châu Âu mà không cần đi vòng qua mũi Hảo Vọng.
Sự ổn định của tuyến đường này chiếm tỷ trọng lên đến 15% lưu lượng hàng hóa thế giới, ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả hàng hóa quốc tế, sự linh hoạt của chuỗi cung ứng và tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Bất kỳ sự tắc nghẽn quanh Biển Đỏ nào như cuộc tấn công của lực lượng Houthi đều có thể gây ra tác động tiêu cực lớn. Một trong số đó là việc tăng chi phí vận chuyển và làm rối loạn thị trường hàng hóa toàn cầu.
Kể từ tháng 10 năm 2023, lực lượng Houthi đã tiến hành nhiều cuộc tấn công nhằm vào tàu bè qua Biển Đỏ, thể hiện sự ủng hộ của họ đối với Hamas và thách thức trực tiếp Mỹ cùng các đồng minh phương Tây của Israel. Những hành động này không chỉ làm tăng thêm căng thẳng khu vực mà còn đe dọa an ninh hàng hải quốc tế, đặc biệt là đối với một trong những tuyến đường thủy quan trọng nhất thế giới.
Đáp lại, vào ngày 12 tháng 1, Mỹ và Anh đã quyết định tiến hành cuộc tấn công vào Yemen, nơi lực lượng Houthi đang tìm kiếm sự bảo vệ. Động thái này không chỉ là một thông điệp chính trị mà còn nhằm mục đích bảo vệ tuyến đường thương mại quốc tế và đảm bảo an ninh cho việc vận chuyển hàng hóa toàn cầu.
Ảnh hưởng của việc tắc nghẽn quanh Biển Đỏ lên giá cả hàng hóa
Đầu tiên, chúng ta sẽ phân tích sự ảnh hưởng đối với các nhóm tàu hàng vận chuyển.
Sự thay đổi trong lưu thông qua kênh đào Suez – Nguồn: Kpler
1. Tàu chở hàng lỏng và tàu chở hàng rời
Nhóm tàu này ít bị ảnh hưởng nhất do đặc điểm của hàng hóa vận chuyển. Chi phí bảo hiểm tăng cao do rủi ro khu vực leo thang không đủ lớn để ảnh hưởng đáng kể đến quyết định vận chuyển qua các tuyến đường khác. Đặc biệt, với hơn 60% dầu thô qua Biển Đỏ có nguồn gốc từ Nga và được vận chuyển bằng phương tiện không thuộc phương Tây, nhóm này gần như không chịu ảnh hưởng từ việc tắc nghẽn quanh Biển Đỏ.
2. Nhóm tàu chở khí tự nhiên và khí hóa lỏng (LNG và LPG)
Nhóm này chịu ảnh hưởng nặng nề hơn với mức sụt giảm lần lượt là 73% và 65% so với giai đoạn trước đó. Sự chuyển hướng qua mũi Hảo Vọng không chỉ tăng chi phí bảo hiểm mà còn kéo dài thời gian vận chuyển, tác động đến giá cả và nguồn cung trên thị trường.
Thông qua việc phân loại sự ảnh hưởng đến các nhóm tàu khác nhau như trên, chúng ta có thể xem xét cụ thể hơn từng loại hàng hóa bị tác động ra sao:
Nhiên liệu máy bay và Dầu Diesel: khoảng 30% sản lượng nhiên liệu máy bay toàn cầu phụ thuộc vào tuyến đường này. Dầu Diesel cũng bị ảnh hưởng nhưng ít nghiêm trọng hơn, chỉ khoảng 15% sản lượng vận chuyển qua khu vực. Sự tắc nghẽn quanh Biển Đỏ đã làm tăng chi phí vận chuyển và giá nhiên liệu, tác động tiêu cực đến ngành hàng không và vận tải đường bộ.
Dầu thô và xăng: Mặc dù chỉ khoảng 10% lưu lượng vận chuyển qua tuyến đường biển này là dầu thô và xăng, những sự gián đoạn này vẫn gây ra sự bất ổn nhất định trên thị trường năng lượng toàn cầu. Tuy nhiên, do có nhiều nguồn cung thay thế và khả năng lưu trữ dầu mỏ của các quốc gia, tác động giá cả có thể được hạn chế.
Khí Gas tự nhiên và lúa mì: Cả hai mặt hàng này chỉ chiếm khoảng 8% lưu lượng vận chuyển qua khu vực và do đó, tác động trực tiếp lên thị trường giá là tương đối khiêm tốn. Tuy nhiên, bất kỳ sự gián đoạn nào trong nguồn cung cũng có thể dẫn đến biến động giá trên thị trường toàn cầu.
3. Chỉ số WCI và BDI
Trong tình hình hiện tại, Chỉ số Giá Cước Container Thế giới (WCI) và Chỉ số Baltic Dry Index (BDI) đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh tình hình vận chuyển hàng hóa và thị trường năng lượng toàn cầu.
Chỉ số WCI đo lường giá cước vận chuyển container qua các tuyến đường chính từ Mỹ, châu Âu và châu Á, đã ghi nhận mức tăng cao kể từ đầu năm 2024. Sự gia tăng này cho thấy nhu cầu vận chuyển hàng hóa sản xuất trên toàn cầu đang tăng, phản ánh sự phục hồi của hoạt động kinh tế toàn cầu sau các biến động gần đây. Tuy nhiên, điều này cũng đi kèm với việc tăng chi phí vận chuyển, có thể tạo áp lực lên giá cả hàng hóa và cuối cùng là người tiêu dùng.
Trái lại, chỉ số BDI – một chỉ số đo lường giá cước vận chuyển hàng rời bằng tàu, bao gồm các loại hàng như than đá, quặng sắt và ngũ cốc, đã ghi nhận mức sụt giảm mạnh từ cuối năm trước đến nay. Đà giảm này cho thấy nhu cầu giảm đối với hàng hóa thô trên thị trường toàn cầu, có thể là dấu hiệu của sự giảm tốc trong sản xuất công nghiệp và xây dựng.
Sự chênh lệch giữa WCI và BDI phản ánh một bức tranh phức tạp của nền kinh tế toàn cầu, nơi nhu cầu vận chuyển hàng hóa tiêu dùng và container tăng cao trong khi nhu cầu đối với hàng hóa thô lại giảm.
Ảnh hưởng của việc tắc nghẽn quanh Biển Đỏ đến thị trường năng lượng trong năm 2024
Trong phân tích thị trường năng lượng hiện tại, dự báo cho thấy xu hướng giảm của nhu cầu trong năm nay, đồng thời có sự tăng cung dự kiến trong quý 2 khi các quốc gia thành viên của OPEC+ bắt đầu điều chỉnh lại sản lượng sau thời gian cắt giảm. Sự mở rộng các cơ sở lưu trữ năng lượng bởi các nước OPEC+ cũng là yếu tố góp phần làm giảm áp lực giá cả trên thị trường.
Đáng chú ý, tại châu Âu, mức độ lấp đầy của các kho chứa năng lượng hiện ở mức cao, với khoảng 70% sức chứa được sử dụng, cao hơn so với mức trung bình của nhiều năm qua. Dữ liệu lịch sử cho thấy rằng, mức sử dụng các kho chứa này thường giảm dần đến tháng 4 và bắt đầu tăng trở lại vào cuối năm. Do đó, nhu cầu nhập khẩu năng lượng tại thời điểm hiện tại không dự kiến sẽ tăng đáng kể ít nhất cho đến Quý 2, và điều này ít có khả năng gây ra biến động lớn trên thị trường giá năng lượng hiện tại, bất chấp những bất ổn tiềm tàng liên quan đến tuyến đường vận chuyển qua Biển Đỏ.