Chỉ số P/E là gì? Tổng quan về chỉ số P/E bạn cần biết

19

Trong số các chỉ số tài chính hiện tại, chỉ số P/E (Price-to-Earnings) nổi bật như một công cụ quan trọng để đánh giá giá trị thị trường và tiềm năng phát triển của doanh nghiệp. Bạn đã quen thuộc với chỉ số P/E hay chưa? Đây là một chỉ số chủ chốt để đánh giá sự phát triển và khả năng tăng trưởng của các công ty hoặc cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Hãy cùng chúng tôi khám phá chi tiết về chỉ số này và tìm hiểu cách nó có thể hỗ trợ bạn trong việc đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

Chỉ số P/E là gì?

Để hiểu rõ hơn về cách sử dụng chỉ số P/E, trước tiên chúng ta cần nắm vững khái niệm P/E là gì. P/E, viết tắt của “Price-to-Earnings Ratio,” là tỷ lệ giữa giá cổ phiếu và lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS). Chỉ số này cho thấy mối quan hệ giữa giá thị trường của cổ phiếu và thu nhập của nó, phản ánh mức giá mà nhà đầu tư sẵn sàng trả cho mỗi đô la lợi nhuận từ cổ phiếu đó.

Ví dụ, vào tháng 12 năm 2020, cổ phiếu Alibaba có tỷ lệ P/E là 37,57. Điều này có nghĩa là nhà đầu tư sẵn sàng chi 37,57 USD để nhận về 1 USD lợi nhuận từ cổ phiếu Alibaba. Tỷ lệ P/E là công cụ quan trọng giúp đánh giá giá trị của cổ phiếu, cho phép các nhà đầu tư xác định liệu cổ phiếu đang được định giá cao hay thấp so với thu nhập của nó.

Một tỷ lệ P/E thấp thường chỉ ra rằng cổ phiếu đang bị định giá thấp hơn giá trị thực của nó, trong khi tỷ lệ P/E cao có thể cho thấy giá cổ phiếu đang cao hơn nhiều lần so với lợi nhuận thu được.

Công thức tính P/E

Dưới đây là công thức để tính chỉ số P/E một cách chính xác và hiệu quả mà bạn nên nắm vững:

Trong đó:

• Thị giá (Price): Là mức giá hiện tại của cổ phiếu trên thị trường.
• EPS (Earnings Per Share): Lợi nhuận ròng trên mỗi cổ phiếu, được tính theo công thức: EPS = (Lợi nhuận sau thuế – Cổ tức ưu đãi)/Số lượng cổ phiếu đã lưu hành.

Khi tính toán tỷ lệ P/E, bạn sẽ có được cái nhìn về giá niêm yết của cổ phiếu trên các sàn giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, chỉ số EPS không phải lúc nào cũng công khai, và các công ty có thể sử dụng phương pháp tính toán khác nhau. Sự thay đổi trong EPS dẫn đến sự khác biệt trong giá trị P/E.

Lưu ý: Tỷ lệ P/E trong quá khứ thường được công bố trên các phương tiện truyền thông và dựa trên lợi nhuận thực tế của cổ phiếu từ các báo cáo tài chính công ty. Ngược lại, dự đoán P/E có thể phản ánh các kế hoạch và dự báo lợi nhuận tiềm năng của công ty trong tương lai.

Ý nghĩa về chỉ số P/E

Các chỉ số tài chính đều mang những ý nghĩa quan trọng riêng, và chỉ số P/E (Price-to-Earnings Ratio) không phải là ngoại lệ. Đây là một công cụ cực kỳ hữu ích cho cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư, cung cấp cái nhìn sâu sắc về giá trị và hiệu quả của cổ phiếu. Dưới đây là những ứng dụng và ý nghĩa của tỷ lệ P/E:

Đối với doanh nghiệp

Tỷ lệ P/E giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả hoạt động của mình. Một tỷ lệ P/E cao thường cho thấy công ty đang hoạt động hiệu quả và thị trường có niềm tin vào sự tăng trưởng của công ty. Ngược lại, tỷ lệ P/E thấp hoặc âm có thể là dấu hiệu công ty cần xem xét lại chiến lược và điều chỉnh hoạt động kinh doanh.

Tỷ lệ P/E cũng cho biết thời gian cần thiết để hoàn vốn từ khoản đầu tư vào cổ phiếu. Ví dụ, nếu tỷ lệ P/E của cổ phiếu A là 10 vào năm 2018, điều này có nghĩa là công ty sẽ cần khoảng 10 năm để tạo ra đủ lợi nhuận nhằm thu hồi giá trị thị trường của cổ phiếu ở mức giá năm 2018.

Đối với nhà đầu tư

Đối với nhà đầu tư, tỷ lệ P/E cho thấy mức giá hiện tại của cổ phiếu so với lợi nhuận thu được từ cổ phiếu đó. Một tỷ lệ P/E cao cho biết bạn sẽ phải trả nhiều hơn cho mỗi đô la lợi nhuận, trong khi tỷ lệ P/E thấp cho thấy giá cổ phiếu tương đối rẻ so với thu nhập của nó.

Ví dụ, nếu công ty A có tỷ lệ P/E là 10, điều đó có nghĩa là nhà đầu tư hiện tại sẵn sàng trả 10 đồng để nhận về 1 đồng lợi nhuận từ công ty.

Tỷ lệ P/E là công cụ quan trọng giúp nhà đầu tư đánh giá giá trị cổ phiếu. Nếu bạn đang sở hữu cổ phiếu X và muốn bán, nhưng không chắc giá bán hợp lý, hãy so sánh tỷ lệ P/E của cổ phiếu X với các cổ phiếu tương tự trong cùng ngành. Bằng cách nhân tỷ lệ P/E với giá trị của công ty, bạn có thể xác định mức giá hợp lý để bán cổ phiếu.

Chỉ số P/E giúp phân tích tiềm năng tăng trưởng của công ty. Một tỷ lệ P/E cao có thể chỉ ra sự tăng trưởng tích cực và lợi nhuận tốt cho cổ đông, trong khi tỷ lệ P/E thấp có thể phản ánh tình trạng tài chính căng thẳng hoặc tăng trưởng kém. So sánh tỷ lệ P/E của công ty với mức trung bình của ngành hoặc mức trung bình lịch sử giúp đánh giá hiệu quả hoạt động của công ty trong bối cảnh hiện tại.

Chỉ số P/E tốt ở mức nào?

Mỗi mức tỷ lệ P/E có thể mang đến những ý nghĩa khác nhau về giá trị cổ phiếu. Dưới đây là những điểm cần lưu ý khi chỉ số P/E cao:

Khi chỉ số P/E cao

Một tỷ lệ P/E cao thường chỉ ra rằng cổ phiếu của công ty đang được định giá cao hơn so với thu nhập hiện tại. Điều này thường phản ánh sự kỳ vọng lớn từ phía nhà đầu tư về triển vọng tăng trưởng mạnh mẽ của công ty trong tương lai. Nhà đầu tư sẵn sàng trả nhiều hơn cho mỗi đô la lợi nhuận hiện tại, vì họ tin rằng công ty sẽ tạo ra lợi nhuận cao hơn trong thời gian tới. Tuy nhiên, việc đầu tư vào các cổ phiếu này có thể đi kèm với những rủi ro, đặc biệt là nếu kỳ vọng không được thực hiện.

Ngoài ra, tỷ lệ P/E cao cũng có thể xuất phát từ việc công ty có thu nhập trên mỗi cổ phiếu thấp do hoạt động kinh doanh không hiệu quả. Trong trường hợp này, một P/E cao có thể không phản ánh sự tăng trưởng tiềm năng mà chỉ đơn giản là kết quả của hiệu suất yếu kém. Do đó, nhà đầu tư cần thận trọng và xem xét kỹ lưỡng tình hình tài chính và triển vọng của công ty trước khi quyết định mua.

Tóm lại, một tỷ lệ P/E cao không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của sự đầu tư kém. Nếu bạn đánh giá rằng công ty có tiềm năng phát triển bền vững và có khả năng tăng trưởng lợi nhuận trong tương lai, thì việc đầu tư vào cổ phiếu với P/E cao vẫn có thể là một lựa chọn hợp lý. Chìa khóa là phải phân tích kỹ lưỡng tiềm năng thực sự của công ty và không chỉ dựa vào tỷ lệ P/E để đưa ra quyết định đầu tư.

Khi chỉ số P/E thấp

Khi chỉ số P/E thấp, điều này có thể chỉ ra rằng cổ phiếu của công ty đang bị định giá thấp so với giá trị thực của nó. Tuy nhiên, có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng này.

Một lý do có thể là công ty đang hoạt động hiệu quả hơn trước, với lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) tăng trưởng mạnh mẽ, từ đó làm giảm tỷ lệ P/E. Trong trường hợp này, đây có thể là cơ hội tốt để nhà đầu tư xem xét việc mua cổ phiếu.

Ngược lại, một chỉ số P/E thấp cũng có thể phản ánh các tình huống không bền vững, chẳng hạn như công ty thu về lợi nhuận từ việc thanh lý hoặc bán tài sản, thay vì từ hoạt động kinh doanh chính. Những lợi nhuận này thường không phải là nguồn thu nhập ổn định, và nếu các nhà đầu tư nhận thấy công ty không có triển vọng tăng trưởng lâu dài, họ có thể bán cổ phiếu dẫn đến giá cổ phiếu giảm và P/E thấp. Trong trường hợp này, mặc dù chỉ số P/E thấp, nhưng cổ phiếu không nhất thiết là cơ hội đầu tư tốt vì triển vọng tăng trưởng của công ty có thể không hấp dẫn.

Trong trường hợp này thì chỉ số P/E bao nhiêu sẽ là tốt nhất?

Để đánh giá hệ số P/E một cách chính xác, cần phải xem xét nhiều yếu tố và so sánh trong bối cảnh cụ thể. Hệ số P/E không thể được đánh giá đơn lẻ mà cần phải so sánh với các đối thủ cạnh tranh trong cùng ngành và điều kiện kinh doanh tương tự.

Một chỉ số P/E thấp có thể có ý nghĩa tích cực, nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Việc đánh giá P/E cần dựa vào nhiều yếu tố khác như tốc độ tăng trưởng, lợi thế cạnh tranh, mức độ an toàn tài chính, và các yếu tố vĩ mô như lạm phát, lãi suất, và GDP của quốc gia. Ví dụ, nếu một công ty có tốc độ tăng trưởng 57% nhưng lại có hệ số P/E cao, điều này có thể chỉ ra rằng cổ phiếu của công ty đó đang được định giá quá cao so với thu nhập thực tế.

Ngoài ra, hệ số P/E có thể thay đổi tùy theo ngành. Vì vậy, để có được cái nhìn rõ ràng hơn, nên so sánh P/E giữa các công ty trong cùng ngành và theo dõi biến động của tỷ lệ P/E của công ty theo thời gian. Chu kỳ kinh doanh cũng là yếu tố quan trọng: trong giai đoạn đầu của chu kỳ, khi lợi nhuận cao, tỷ lệ P/E thường thấp. Ngược lại, vào cuối chu kỳ, tỷ lệ P/E có thể cao, phản ánh sự kỳ vọng về lợi nhuận trong tương lai.

Chi tiết minh họa về chỉ số P/E

Để hiểu rõ hơn về chỉ số P/E, hãy xem xét các ví dụ thực tế từ ba công ty nổi bật.

Chỉ số P/E của Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (VNM)

Biểu đồ chỉ số P/E của VNM cho thấy tỷ lệ này đã duy trì ở mức cao trong nhiều năm. Mặc dù P/E cao có thể khiến một số nhà đầu tư e ngại, nhưng thực tế cho thấy việc đầu tư vào cổ phiếu VNM trong suốt thời gian qua vẫn mang lại lợi nhuận ổn định. Giá cổ phiếu VNM có xu hướng tăng trưởng liên tục kể từ khi công ty niêm yết, chứng tỏ rằng một P/E cao không hẳn là bất lợi.

Chỉ số P/E của Công ty Cổ phần Đường Quảng Ngãi (QNS)

Biểu đồ cho thấy chỉ số P/E của QNS hiện ở mức 9,91, khá thấp so với mức trung bình trong quá khứ. Một P/E thấp như vậy có thể làm tăng sức hấp dẫn của cổ phiếu QNS đối với các nhà đầu tư. Điều này có nghĩa là bạn chỉ cần chi 9,91 đồng để kiếm được 1 đồng lợi nhuận, cho thấy khả năng đầu tư vào cổ phiếu QNS vẫn là một lựa chọn hấp dẫn.

Chỉ số P/E của Công ty Cổ phần Xây dựng FLC Faros (ROS)

Với chỉ số P/E cao tới 94,57, biểu đồ cho thấy ROS có mức giá cổ phiếu cao so với lợi nhuận hiện tại. Điều này đồng nghĩa với việc bạn sẽ phải chờ khoảng 95 năm để hoàn vốn nếu đầu tư vào cổ phiếu ROS ở mức giá hiện tại. Nguyên nhân của tỷ lệ P/E cao là do EPS của công ty thấp, chỉ khoảng 340 đồng trên mỗi cổ phiếu, trong khi giá cổ phiếu lên tới 31.950 đồng.

Ưu và nhược điểm của chỉ số P/E

Việc áp dụng chỉ số P/E không quá phức tạp và không tốn nhiều thời gian để hiểu rõ. Tuy nhiên, để sử dụng chỉ số này một cách hiệu quả và giảm thiểu rủi ro đầu tư, bạn cần nắm vững cả ưu điểm lẫn nhược điểm của nó.

Ưu điểm

Đơn giản và dễ tiếp cận: Công thức tính chỉ số P/E rất đơn giản và dễ thực hiện. Bạn chỉ cần thực hiện vài bước cơ bản để tính toán tỷ lệ P/E của một công ty. Điều này làm cho chỉ số P/E trở thành công cụ hữu ích cho cả các nhà đầu tư mới vào thị trường lẫn những người có kinh nghiệm.

Đánh giá hiệu quả hoạt động: Chỉ số P/E phản ánh hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty thông qua lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) và tình hình tâm lý thị trường qua biến động giá cổ phiếu. Khi EPS tăng mà P/E không đổi, hoặc khi P/E tăng do kỳ vọng cao từ nhà đầu tư, điều này có thể cho thấy cổ phiếu có tiềm năng tăng giá trong tương lai.

Nhược điểm

Để định giá một công ty một cách chính xác bằng chỉ số P/E, nhà đầu tư cần so sánh chỉ số P/E của công ty đó với các công ty trong cùng ngành hoặc với các chỉ số ngành tương ứng. Việc này yêu cầu nhà đầu tư phải dành thời gian và công sức để thực hiện các so sánh và đánh giá tương đối, nhằm đảm bảo tính chính xác trong quá trình định giá.

Tuy nhiên, có một số hạn chế cần lưu ý. Công thức tính chỉ số P/E dựa trên giá cổ phiếu, do đó, nếu giá trên thị trường không ổn định, chỉ số P/E có thể trở nên không đáng tin cậy. Khi giá cổ phiếu biến động mạnh, tỷ lệ P/E có thể bị sai lệch, dẫn đến việc đưa ra những tín hiệu không chính xác về giá trị thực của công ty.

Cách để định giá cổ phiếu theo phương pháp P/E

Một câu hỏi thường được đặt ra là làm thế nào để các nhà đầu tư có thể định giá hiệu quả bằng phương pháp P/E? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần hiểu rõ cách tính giá cổ phiếu vào thời điểm cuối năm bằng công thức sau:

P = EPS dự phóng * P/E ngành

Trong đó:

• P là giá cổ phiếu được dự đoán vào cuối năm.
• EPS dự phóng là lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu dự kiến của công ty vào cuối năm, được tính dựa trên số liệu lịch sử, kế hoạch phát triển và triển vọng tăng trưởng của công ty trong tương lai.
• P/E ngành là tỷ lệ giá trên lợi nhuận trung bình của ngành, thường được xác định bởi các công ty tài chính hoặc nhà đầu tư thông qua việc thu thập số liệu P/E của toàn ngành và điều chỉnh theo tỷ trọng vốn hóa thị trường của từng doanh nghiệp.

Các lưu ý khi sử dụng chỉ số P/E

Để giúp các nhà đầu tư tối ưu hóa giao dịch và giảm thiểu rủi ro khi sử dụng chỉ số P/E, dưới đây là những điểm quan trọng cần lưu ý:

Chú ý đến EPS âm: Nếu EPS (lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu) âm, tỷ lệ P/E sẽ không còn ý nghĩa và không thể sử dụng được, vì công thức P/E không áp dụng khi lợi nhuận là âm.

Xem xét tỷ lệ P/E qua thời gian dài: Để có cái nhìn chính xác về hiệu quả hoạt động của cổ phiếu, nên tính toán tỷ lệ P/E trong một khoảng thời gian dài, ít nhất là 3 năm. Điều này giúp làm rõ xu hướng và loại bỏ ảnh hưởng của biến động ngắn hạn.

Sử dụng đồng thời thông tin giá và EPS: Khi tính toán P/E, cần đảm bảo rằng thông tin về giá cổ phiếu và EPS được thu thập và sử dụng cùng lúc để đảm bảo tính chính xác của tỷ lệ này.

Kết luận

Trên đây là những thông tin cần thiết để giúp các nhà đầu tư hiểu rõ về chỉ số P/E và những lưu ý quan trọng khi áp dụng chỉ số này trong quá trình đầu tư. Hy vọng rằng những kiến thức này sẽ hỗ trợ bạn trong việc đưa ra các quyết định đầu tư chính xác và hiệu quả. Chúc bạn thành công trong các giao dịch tài chính của mình.