Algorithmic Stablecoin là gì? Tìm hiểu các loại Algorithmic Stablecoin phổ biến

20

Algorithmic Stablecoin là gì? Đối với những người tham gia thị trường Crypto, thuật ngữ Stablecoin chắc hẳn đã trở nên quen thuộc. Algorithmic Stablecoin là gì? Đây là một khái niệm phổ biến trong thế giới tiền điện tử, đóng vai trò quan trọng trong việc khắc phục những biến động giá của coin và token. Stablecoin đã có một chặng đường phát triển đáng kể song song với sự lớn mạnh của thị trường Crypto. Quan trọng hơn, sự tiến bộ liên tục trong lĩnh vực DeFi đã thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của Stablecoin.

Stablecoin chủ yếu được chia thành hai loại: Stablecoin có tài sản bảo chứng và Stablecoin thuật toán, hay còn gọi là Algorithmic Stablecoin. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá và giải đáp câu hỏi: Algorithmic Stablecoin là gì?

Algorithmic Stablecoin là gì?

Stablecoin thuật toán (Algorithmic Stablecoin) là gì? Để hiểu rõ hơn về khái niệm này, chúng ta hãy cùng phân tích từng phần. Thuật ngữ “Algorithmic” đề cập đến thuật toán, tức là một tập hợp các lệnh mà một ứng dụng hoặc chương trình tự động thực thi khi các điều kiện nhất định được đáp ứng. Còn “Stablecoin” là tài sản tiền điện tử hoặc token được gắn với một loại tiền pháp định cụ thể, hoặc với các tài sản khác và một số nghĩa vụ nhất định. Mục tiêu của Stablecoin là duy trì giá trị ổn định bất kể tác động từ bên ngoài hay điều kiện thị trường. Kết hợp hai khái niệm này, chúng ta có định nghĩa về Stablecoin thuật toán.

Theo đó, Stablecoin thuật toán là một loại Stablecoin được thiết kế để duy trì và hỗ trợ giá trị của nó thông qua một giao thức tự động và phi tập trung, hoặc một hệ thống kinh tế. Cơ chế phổ biến nhất để duy trì sự ổn định này là điều chỉnh nguồn cung. Hầu hết các Stablecoin thuật toán đều được xây dựng trên hệ thống có khả năng tự động tăng hoặc giảm nguồn cung, thông qua việc đúc hoặc đốt token để giữ giá trị ổn định. Đáng chú ý, hiện nay đa số các Stablecoin thuật toán trên thị trường đều hoạt động mà không cần tài sản thế chấp.

Algorithmic Stablecoin có thực cần thiết?

Chắc hẳn bạn đã quen thuộc với Stablecoin như USDT, được Tether tạo ra và hỗ trợ bằng các tài sản thế chấp như trái phiếu hay tiền mặt. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người dùng lo ngại về tính tuân thủ của các nhà cung cấp Stablecoin đối với những thông báo về kho bạc và cấu trúc dự trữ, đặc biệt sau những tin đồn không tốt về tài sản đảm bảo của Tether. Thêm vào đó, các nhà cung cấp Stablecoin tập trung còn dễ bị ảnh hưởng bởi những yếu tố bên ngoài, đặc biệt là sự kiểm soát từ chính phủ nơi họ hoạt động.

Giả sử, nếu chính phủ nơi nhà cung cấp Stablecoin đặt trụ sở quyết định đóng băng tài sản ngân hàng của họ vì một lý do nào đó, điều này sẽ khiến việc mua lại Stablecoin không thể thực hiện, dẫn đến giá trị của Stablecoin có thể tụt xuống bằng không. Mặc dù tình huống này khó xảy ra, nhưng đó vẫn là một rủi ro thực tế mà người dùng cần lưu ý.

Trong bối cảnh đó, nếu một Stablecoin thuật toán có thể duy trì sự phi tập trung và độc lập khỏi bất kỳ tài sản thế chấp hoặc cam kết pháp định nào, nó có thể tự bảo vệ mình trước các quy định pháp lý. Đối với những cá nhân ủng hộ ý tưởng về một hệ thống toàn cầu phi tập trung thực sự, đây là một khái niệm hấp dẫn và có thể tạo ra ảnh hưởng lớn.

Các loại Algorithmic Stablecoin phổ biến

Trong những năm gần đây, nhiều dự án Stablecoin thuật toán đã xuất hiện, và Allinstation phân loại chúng thành ba nhóm chính. Sự phân chia này dựa trên các cơ chế hoạt động khác nhau mà các dự án thường sử dụng để duy trì tỷ giá của Stablecoin. Ba loại đó là Rebasing Algorithmic Stablecoin, Seigniorage Algorithmic Stablecoin và Fractional Algorithmic Stablecoin.

Rebasing Algorithmic

Rebasing Algorithmic Stablecoin là một trong những mô hình thuật toán tiên phong trong việc tạo ra Stablecoin phi tập trung. Mô hình này sử dụng cơ chế điều chỉnh tổng nguồn cung mã thông báo để duy trì giá cả ổn định. Nói cách khác, tổng nguồn cung của mã thông báo sẽ tăng hoặc giảm hàng ngày dựa trên tỷ lệ phần trăm chênh lệch so với giá mục tiêu. Bạn có thể tìm hiểu thêm về cơ chế hoạt động của mô hình Rebase để hiểu rõ hơn về cách thức nó vận hành.

Seigniorage Algorithmic

Seigniorage hay còn gọi là “thuế đúc tiền” trong tiếng Việt, đề cập đến chênh lệch giữa chi phí sản xuất một đồng tiền và mệnh giá của nó. Hiểu một cách đơn giản, Seigniorage trong ngữ cảnh này ám chỉ một nhóm người tham gia vào mạng lưới, được khuyến khích duy trì giá trị của đồng tiền thông qua các cơ chế đốt và đào mã thông báo. Seigniorage Algorithmic Stablecoin sử dụng một hệ thống đa mã thông báo (Multi-token) để duy trì giá trị ổn định trong thị trường Crypto. Hệ thống này thường bao gồm một mã thông báo chính được duy trì ở mức giá ổn định, cùng với một hoặc nhiều mã thông báo khác đóng vai trò động lực giúp giữ giá ổn định cho mã thông báo chính.

Để minh họa rõ hơn, bạn có thể xem xét hai dự án tiêu biểu áp dụng mô hình này: Basis Cash và Terra Stablecoin.

Basis Cash

Hệ thống của Basis Cash bao gồm ba loại mã thông báo để duy trì giá ổn định:

• BAC: Mã thông báo chính, được neo theo giá trị của đồng USD.
• BAS: Mã thông báo thứ hai, giúp giảm giá khi giá của stablecoin vượt quá 1 USD.
• Basis Bonds: Mã thông báo trái phiếu, được sử dụng để tăng giá khi stablecoin giảm dưới 1 USD.

Khi giá của Basis Cash tăng vượt 1 USD, giao thức sẽ phát hành thêm mã thông báo mới và phân phối cho những người nắm giữ Basis Shares, tạo áp lực bán khiến giá giảm. Ngược lại, khi giá giảm dưới 1 USD, giao thức khuyến khích việc đốt Basis Cash để đổi lấy trái phiếu với tỷ lệ 1:1. Khi giá vượt lên trên 1 USD, những trái phiếu này có thể được chuyển đổi lại thành Basis Cash.

Tuy nhiên, khi nhìn vào biểu đồ giá, có thể thấy rằng hệ thống này đã không hoạt động như mong đợi. Dù có nhiều yếu tố góp phần vào sự thất bại, bao gồm cả việc gần 1 triệu BAC bị bán tháo sau một vụ hack, vẫn tồn tại các vấn đề cơ bản trong cơ chế hoạt động của hệ thống. Mã thông báo trái phiếu không cung cấp đủ tiện ích để thúc đẩy giá trị cần thiết, điều này dẫn đến sự hạn chế mà các dự án tiếp theo cần phải khắc phục và hoàn thiện.

Terra Stablecoin (UST)

Terra Luna hoạt động dựa trên hệ thống hai token để duy trì giá ổn định cho các Stablecoin của mình. Hai token chính bao gồm:

• Terra Stablecoin (UST, EUT, KRT, v.v.): Đây là các Stablecoin được gắn với nhiều loại tiền tệ fiat khác nhau.
• LUNA: Là tài sản tiền điện tử gốc của hệ sinh thái Terra, được sử dụng để thanh toán phí giao dịch trong mạng lưới.

Hệ thống này hoạt động trên nền tảng Blockchain, nơi mà token LUNA được dùng để tạo ra các Terra Stablecoin như UST. Ngoài ra, LUNA cũng có thể được tạo ra thông qua việc đốt các Terra Stablecoin khác hoặc đốt UST. Cơ chế duy trì tỷ giá neo của Stablecoin được thực hiện thông qua sự chênh lệch giá. Khi UST giảm xuống dưới 1 USD, người dùng có thể đốt UST để đổi lấy LUNA theo giá thị trường hiện tại. Ngược lại, khi UST tăng trên 1 USD, người dùng có thể sử dụng LUNA để đúc thêm UST nhằm kiếm lời. Cơ chế này hoạt động hiệu quả vì LUNA có giá trị và tiện ích riêng trong hệ sinh thái Terra.

Terra Stablecoin nổi bật với mô hình hoàn thiện hơn so với nhiều dự án Seigniorage Stablecoin khác đã thất bại. Sự thành công của Terra không chỉ nằm ở việc duy trì giá ổn định mà còn ở việc tạo ra một hệ sinh thái toàn diện, nơi Terra Stablecoin đóng vai trò không thể thiếu trong hầu hết các cặp giao dịch trên Blockchain Terra.

Fractional Algorithmic

Mô hình Fractional Algorithmic Stablecoin có thể được coi là sự kết hợp giữa Stablecoin được thế chấp và Seigniorage Stablecoin. Giống như Seigniorage Stablecoin, mô hình này sử dụng hệ thống đa token, trong đó thường có một token phụ để đúc Stablecoin. Những Stablecoin này nhằm đạt được sự cân bằng giữa các loại Stablecoin thuần túy dựa trên thuật toán như AMPL, BAC, UST,… và các Stablecoin hoàn toàn thế chấp như BUSD, USDC, USDT.

Điều này được thực hiện bằng cách thế chấp một phần Stablecoin, như USDC, và đốt một phần token phụ (token thứ hai) để thúc đẩy hệ sinh thái qua các sáng kiến DeFi. Mục tiêu cuối cùng của loại Stablecoin này là tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn. Điều này có nghĩa là tỷ lệ dự trữ phân đoạn của Stablecoin sẽ có xu hướng giảm dần theo thời gian, qua đó mang lại cho người dùng giá trị lớn hơn so với tài sản thế chấp thực tế của nó.

Fractional Algorithmic Stablecoin xoay quanh hai khái niệm quan trọng: Effective Collateral Ratio (ECR) và Target Collateral Ratio (TCR). Những thông số này giúp duy trì tính thanh khoản và tuổi thọ của dự án.

• TCR: Được sử dụng trong quá trình đúc Stablecoin, TCR đề cập đến tỷ lệ thế chấp tối ưu cần thiết để duy trì giá trị ổn định ở mức 1 USD. Nếu giá trị trung bình theo thời gian của Stablecoin trong những ngày trước cao hơn 1 USD, TCR sẽ giảm, nghĩa là bạn cần tỷ lệ USDC thấp hơn để đúc Stablecoin. Ngược lại, TCR sẽ tăng nếu giá trị trung bình theo thời gian của Stablecoin thấp hơn 1 USD, yêu cầu tỷ lệ USDC cao hơn.
• ECR: Được sử dụng trong cơ chế quy đổi Stablecoin, ECR xác định tỷ lệ phân phối giữa USDC và token phụ. ECR được tính bằng cách lấy mức USDC hiện tại chia cho tổng nguồn cung của Fractional Algorithmic Stablecoin. Nếu TCR thấp hơn ECR, điều này cho thấy hệ thống có quá nhiều tài sản thế chấp. Ngược lại, nếu ECR thấp hơn TCR, hệ thống đang ở trạng thái dưới thế chấp, thể hiện tính phi tập trung cao hơn.

Dưới đây là hai dự án tiêu biểu minh họa rõ ràng cách áp dụng mô hình Stablecoin này mà bạn có thể tham khảo:

• FRAX: FRAX là một hệ thống token kép bao gồm Frax Shares (FXS) và FRAX. FXS đóng vai trò như một token tiện ích, trong khi FRAX là một Stablecoin được neo giá ở mức 1 USD. Khi giá FRAX vượt quá 1 USD, người dùng có thể đúc thêm FRAX bằng cách sử dụng token FXS. Tỷ lệ tài sản thế chấp và quy trình hoạt động của giao thức phụ thuộc vào giá thị trường, với mức tài sản thế chấp thường là 24 xu FXS và 75 xu USDC cho mỗi FRAX. Token FXS còn đóng vai trò như một kho lưu trữ giá trị thế chấp dư thừa. Giao thức FRAX cũng hỗ trợ các chức năng mua lại và tái thế chấp, giúp duy trì sự ổn định của giá trị neo và đốt token FXS để điều chỉnh cung cầu.
• Iron Finance: Iron Finance cũng triển khai mô hình tương tự như FRAX, nhưng không may đã trở thành nạn nhân của “vòng xoáy tử thần” (death spiral). Đây là thuật ngữ chỉ quá trình một Algorithmic Stablecoin rơi vào tình trạng giảm giá trị liên tục, dẫn đến mất giá hoàn toàn. Nguyên nhân chính là do áp lực bán quá lớn từ các nhà đầu tư lớn (cá voi) kết hợp với sự thất bại của hệ thống Oracle trong giao thức. Điều này khiến lượng dự trữ dưới thế chấp của Iron Finance tụt xa khỏi mức thế chấp mục tiêu, dẫn đến sự sụp đổ của dự án.

Thách thức của Algorithmic stablecoin

Tóm lại, các mô hình Algorithmic Stablecoin mặc dù đầy tiềm năng và triển vọng, vẫn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể. Vấn đề lớn nhất là xây dựng một cơ chế bền vững để duy trì giá trị neo của chúng. Nhiều dự án Algorithmic Stablecoin đã thử nghiệm nhiều phương pháp khác nhau, nhưng không đến một nửa trong số đó thực sự tồn tại và hoạt động hiệu quả. Trong số các yếu tố quyết định, vòng lặp khuyến khích và tiện ích của các token phụ trong mô hình đa token là hai yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến khả năng tồn tại lâu dài của chúng.

Một vòng lặp khuyến khích tích cực giúp duy trì sự ổn định của Stablecoin, ngăn ngừa sự mất niềm tin từ người dùng. Các mô hình Stablecoin thuần túy như Seigniorage có thể gặp khó khăn hơn khi có sự biến động lớn, do thiếu sự hỗ trợ từ các giá trị vốn có. Mặc dù các Fractional Stablecoin cũng có thể đối mặt với rủi ro tương tự, nhưng chúng thường có mức độ linh hoạt cao hơn nhờ vào cơ chế hoạt động của chúng.

Nhiều hệ thống Stablecoin đa token không thành công do không thể cân bằng được rủi ro và phần thưởng của các token phụ với nhu cầu thực tế. Các token phụ thường không có tiện ích cụ thể ngoài việc duy trì sự ổn định giá của token chính, dẫn đến nguy cơ vòng xoáy tử thần (death spiral) khi giá phá vỡ mức mục tiêu.

Tuy nhiên, một số dự án như Terra Stablecoin đã thành công trong việc cân bằng nhu cầu độc lập của token LUNA bằng cách sử dụng token này để thanh toán phí gas trong mạng lưới. Điều này đảm bảo rằng giá trị của token stablecoin chính được củng cố nhờ vào tiện ích thực sự của token phụ, giúp duy trì sự tin tưởng từ các nhà đầu tư.

Kết luận

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn cái nhìn rõ ràng về Algorithmic Stablecoin và giúp bạn hiểu hơn về khái niệm cũng như các mô hình khác nhau trong lĩnh vực này. Các Algorithmic Stablecoin thường nhắm tới việc trở thành nền tảng tiền tệ dự trữ trong các hệ sinh thái tài chính phi tập trung. Tuy nhiên, sự ổn định chỉ là một phần của bức tranh lớn; yếu tố quan trọng là tiện ích thực sự mà chúng mang lại, điều này mới thực sự quyết định sự bền vững lâu dài của chúng.

Algorithmic Stablecoin vẫn đang ở giai đoạn phát triển và thử nghiệm, với nhiều thách thức cần vượt qua để tìm ra mô hình hoạt động hiệu quả hơn. Những thông tin trên hy vọng sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt và hiệu quả trong tương lai.